นนท์ นาเรจ
บทความ
มิตรภาพงดงามบนเส้นทางสายคาราโครัม
คุณนนท์ นาเรจ...เรื่อง
คุณไพศาล เจริญจรัสกุล...ภาพ
“อินชา อัลลอฮ์” คำพูดประโยคนี้เป็นวลีติดปากคนปากีสถาน ซ่อนเร้นความหมาย สะท้อนให้เห็นวิธีคิดต่อทุกสรรพสิ่งว่าล้วนไม่จีรังและ
แน่นอน ไม่มีใครสามารถควบคุมสิ่งใดๆ ได้อย่างแท้จริง ดังนั้น เมื่อคนปากีสถานจะทำสิ่งใด จึงไม่กลัวหนทางยากลำบาก ถึงมันจะเลวร้ายหนักหนาสาหัส นั่นก็เป็นความประสงค์ของพระเจ้า ตามความหมาย ‘อินชา อัลลอฮ์’ ที่ได้กล่าวออกไปให้คู่สนทนาฟัง ฉะนั้น ถ้าคุณนัดคนปากีสถานไว้ แล้วเขามาช้า ถ้าเป็นคนกรุงเทพฯ ก็ต้องบอกว่ารถติด แต่ถ้าเป็นชาวปากีสถาน เขามาช้าก็เพราะพระเจ้าประสงค์ให้เป็นเช่นนั้น
สำหรับพวกเรา ทีมงานทำสารคดี ปกติจะเดินทางกันเพียงไม่กี่คน เพราะคำนึงถึงความคล่องตัวในการทำงาน และต้องการที่จะไปคลุกคลีกับชาวท้องถิ่นโดยไม่ให้พวกเขารู้สึกแตกตื่นกันมากนัก ครั้งนี้เป็นอีกครั้งหนึ่งที่อยู่ในสถานการณ์พิเศษ เรามีเพื่อนร่วมทางกว่า 7 ชีวิต ออกเดินทางจากกรุงเทพฯ สู่กรุงอิสลามาบัด ประเทศปากีสถาน เพื่อตั้งต้นเดินทางต่อไปยังจุดหมายปลายทางที่เทือกเขาคาราโครัมทางภาคเหนือ ดินแดนอันแสนหฤโหดที่ความเจริญยังเข้าไปไม่ถึง ซ้ำร้าย สิ่งที่มีอยู่ยังถูกธรรมชาติกลบกลืนให้การเดินทางไปตามเส้นทางสายคาราโครัมนั้นลำบากมากขึ้นไปอีก
ความรู้สึกพิเศษสำหรับการเดินทางร่วมไปกับคุณไพศาล เจริญจรัสกุล ก็คือได้สัมผัสถึงความเป็นนักเดินทางที่ปรับตัวเก่ง และพร้อมจะพาตัวเองเข้าไปใกล้ชิดกับธรรมชาติรอบตัวให้มากที่สุด ด้วยประสบการณ์การเดินทางครบทั้ง 7 ทวีป ทำให้คุณไพศาลมีเรื่องเล่าให้ฟังตลอดการเดินทาง บางเส้นทาง ทีมงาน Spirit of Asia ไม่เคยไป หรืออาจไม่คิดที่จะไปด้วยซ้ำ คุณไพศาลได้ถ่ายทอดความคิดและมุมมองของเขา ผ่านทางภาพถ่าย ในทุกคำพูด และหยิบยื่นน้ำใจ มิตรภาพที่ดีให้กับน้องๆ ได้แบบไม่ถือตัว
ผมนำความเป็นพี่ใหญ่ของคุณไพศาลมาปรับใช้กับการทำงาน ปรับตัวให้เข้ากับการร่วมทางไปกับคนอื่น เปิดกว้างสำหรับการรับฟังประสบการณ์การเดินทางจากพวกพี่ๆ จนได้มุมมองที่หลากหลาย นำมาร้อยเรียงกับเรื่องราวที่เกิดขึ้นในแดนปากีสถาน ทำให้อรรถรสในการเล่าเรื่องมีความสนุกและไม่เครียดกับการมุ่งใส่ข้อมูล หรือคาดหวังในสิ่งที่เราต้องการมากจนเกินไป หากคุณมาที่นี่ คุณอาจกะเกณฑ์ในสิ่งที่ต้องการมากไม่ได้นัก ทุกสิ่งทุกอย่างต้องปล่อยให้เป็นไปตามวิถี ซึ่งโดยส่วนใหญ่แล้วจะมีธรรมชาติเป็นตัวแปรสำคัญ
พวกเราอยู่บนเส้นทางคาราโครัม ไฮเวย์ ถนนสายมิตรภาพ ระหว่างจีน-ปากีสถาน ในช่วงปลายของฤดูกาลท่องเที่ยว จากนี้ไปอีกไม่เกิน 2 สัปดาห์ ถนนสายนี้ก็จะถูกปิดตายด้วยหิมะขาวโพลน หมดฤดูหนาวแล้วก็ต้องเผชิญหน้ากับน้ำหลาก หินถล่ม จนเส้นทางนี้ได้รับการกล่าวขานว่า ‘สร้างเท่าไรก็ไม่เสร็จสักที’ ว่ากันว่าความยาว 438 กิโลเมตร ใช้คนงานทั้งชาวจีนและชาวปากีสถานจำนวนกว่า 15,000 คน เปิดใช้มาตั้งแต่ปี ค.ศ.1986 จนถึงวันนี้ก็ยังคงมีการสร้างทาง ซ่อมแซมในส่วนที่พังไป ครั้งนี้จีนได้ขนเอาเทคโนโลยีเข้ามาช่วยให้การพังทลายของถนนน้อยลงด้วยการสร้างเป็นอุโมงค์ลอดในบางช่วงที่มีหินถล่มบ่อยครั้ง
ผมขอตั้งต้นเล่าเรื่องเส้นทางนี้จากจุดที่เป็นพรมแดนระหว่างจีนกับปากีสถาน คือที่ด่านกุนจีรับ (Khunjerab Pass) ความสูง 4,934 เมตร เหนือระดับทะเลปานกลาง ทัศนียภาพบนนี้ชวนหลงใหลด้วยมุมมองแบบแลนด์สเคป เหลียวมองความสุขจากภาพลานหิมะสวยๆ ได้รอบตัว ลมแรงไม่เพียงส่งเสียงคำรามอย่างน่ากลัว ยังหอบเอาความหนาวสะท้านจนร่างกายสุดจะทนทาน พื้นที่สูงๆ แบบนี้ต้องเคลื่อนไหวให้ช้าเข้าไว้ครับ ถ้าคิดว่าไม่ไหวให้นั่งพัก ดื่มน้ำเยอะๆ อย่าฝืนนะครับ เพราะเดี๋ยวจะวูบไปไม่รู้ตัว
ถัดจากด่านกุนจีรับ ไปตามเส้นทางคาราโครัม ไฮเวย์ คุณจะพบกับด่านตรวจคนเข้าเมือง ด่านศุลกากร ตั้งอยู่ที่เมืองโซสต์ (Sost) ห่างไปแค่ 86 กิโลเมตร แต่เดินทางกันถึง 3 ชั่วโมง ตรงจุดนี้มีรถบรรทุกมาจอดกันเยอะ ซึ่งนั่นก็เป็นหนึ่งในเอกลักษณ์ที่คนทั่วโลกจดจำปากีสถาน ด้วยการตกแต่งรถบรรทุกกลายเป็นสิ่งที่นักท่องเที่ยวต้องการเห็นกันมากที่สุด ชีวิตของคนขับรถบรรทุกและคนงานที่มากับสินค้าหลังรถต้องใช้ชีวิตอยู่บนรถราวกับเป็นบ้านที่สองเลยก็ว่าได้ พวกเขาตกแต่งรถด้วยดวงไฟหลากสี ทั้งภายใน-ภายนอก คงเหมือนกับชีวิตของพวกเขาที่ไม่เคยหลับใหล และต้องพร้อมรับสถานการณ์อยู่ตลอดทางที่ไต่ไปตามเส้นทางคาราโครัม ไฮเวย์
เมืองพัสสุ (Passu) มีธารน้ำแข็งที่สวยงาม กับความโดดเด่นของยอดเขารูปร่างคล้ายกรวย ซึ่งไม่มีที่ใดเหมือน และภาพเหล่านี้ถูกนำไปใช้ในโปสการ์ดและคู่มือท่องเที่ยวมาตลอด เพื่อเรียกความสนใจจากผู้คน แต่อย่างว่าครับ ต้องมาให้ถูกช่วงเวลา ยิ่งนานวันเข้า ธรรมชาติก็ค่อยๆ กลืนเส้นทางเดินทางของผู้คนลงไปเรื่อยๆ อย่างเช่นที่หมู่บ้านอัตตาบัด ซึ่งถูกสายน้ำกลืนหายไปพร้อมกับชีวิตของผู้คน ถนนถูกตัดขาด เกิดเป็นทะเสสาบอัตตาบัดขนาดใหญ่ ต้องใช้เรือในการขนส่งสินค้าและผู้คนทดแทนพาหนะสี่ล้อ แต่นั่นก็ทำให้บรรยากาศในการเดินทางของเราเพิ่มรสชาติขึ้นอีกมาก น้ำที่ใสดุจกระจกสะท้อนภาพทะมึนของภูเขาที่ขนาบรอบทะเลสาบแห่งนี้
เรือโดยสารพาเรามาขึ้นฝั่งที่เมืองกุลมิต (Gulmit) และได้มีโอกาสนั่งพักผ่อน ดูความเคลื่อนไหวของผู้คนที่กุลีกุจอแบกสินค้าจากจีนขึ้นฝั่งไปขาย สลับกับสินค้าของชาวปากีสถานที่ขึ้นชื่อ อย่างผลไม้ หรือไม่ก็ไวน์ชั้นดี
แหล่งเพาะปลูกอันเรียกได้ว่าเป็นโอเอซิสกลางเทือกเขาคาราโครัมอยู่ที่หุบเขาฮุนซ่า (Hunza) อาณาจักรโบราณที่เคยเป็นรัฐอิสระปกครองตนเอง เมืองคาริมาบัด (Karimabad) ชื่อเดิมคือบัลติต ตามชื่อป้อมที่เป็นศูนย์กลางอำนาจของอาณาจักรโบราณแห่งนี้ ยังคงตระหง่านอยู่ใกล้ชะง่อนผาในหุบเขาฮุนซ่าที่โด่งดัง คุณอาจใช้เวลาอยู่ในหุบเขาฮุนซ่านานกว่าที่อื่นสักหน่อย เพราะที่นี่เป็นสถานที่รวบรวมความสวยงามไว้จนครบตั้งแต่ยามเช้ามืดไป จรดหัวค่ำ
ยอดเขาดิวเคอร์ (Duicker) เป็นอีกสถานที่หนึ่งที่น่าจะไปถ่ายภาพ ตอนพระอาทิตย์ขึ้นหรือพระอาทิตย์ตกได้ดีที่สุด อยู่บนนั้นคุณจะเข้าใจได้ถึงภาพย้อนกลับไป 1,000 ปีของหุบเขาฮุนซ่า ว่ามีความอุดมสมบูรณ์ น่าอยู่ งดงามด้วยสภาพบ้านเรือนที่ผุดขึ้นมากมาย แซมด้วยสีสันของดอกไม้แสนสวย บานสะพรั่งทั่วหุบเขาไปหมด
จากหุบเขาฮุนซ่าจะถึงเมืองกิลกิต (Gilgit) ซึ่งมีสนามบินรองรับผู้คนที่เดินทางเข้าถึงคาราโครัม ไฮเวย์ได้สะดวกขึ้น เป็นชุมทางที่คุณสามารถเดินทางต่อไปไต่เขาที่เคทู (K2) ได้ ชุมทางนี้ไม่ได้เกิดขึ้นในช่วงยุคสมัยนี้นะครับ เส้นทางนี้เก่าแก่ในยุคเดียวกับเส้นทางสายไหมเลยทีเดียว กระทั่งยุคของพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชที่บุกข้ามแม่น้ำสินธุมาถึงนครตักศิลา ก็เข้ามาแผ่อิทธิพลศาสนาพุทธจนถึงดินแดนบนเทือกเขานี้ด้วย
บันทึกการเดินทางนี้ เขียนมาถึงย่อหน้าสุดท้ายแล้ว สิ่งที่เพิ่งจะเริ่มต้นก็คือ มิตรภาพที่เราได้รับจากพวกพี่ๆ หากสิ่งที่คุณได้รับชมในสารคดี Spirit of Asia ได้มีส่วนสร้างแรงบันดาลใจในการเดินทางให้กับคุณ ผมก็อยากจะบอกว่า การที่ได้รู้จักและได้คำปรึกษาดีๆ จากพวกพี่ๆ ที่ร่วมทริปปากีสถานในครั้งนี้ ก็เป็นหนึ่งในแรงบันดาลใจสำหรับการทำงานต่อไปให้กับพวกเราด้วยเช่นกัน
ขอบคุณที่วิถีของโลกใบนี้ทำให้เราได้เดินทางด้วยกัน และจะเป็นเช่นนั้นในเส้นทางข้างหน้าที่ไม่มีเส้นขอบของปลายทางมากั้นขวางมิตรภาพของเรา...
